Ένα άρθρο με αφορμή την ημέρα Εργασία Μαζί ή Job Shadow Day.
Η ημέρα Εργασία Μαζί ή Job Shadow Day διοργανώνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά στην χώρα μας και φέτος είχαμε τη χαρά να συμμετέχει σε αυτή και ο Κοινωνικός Συνεταιρισμός Περιορισμένης Ευθύνης 5ου ΤΟ.ΨΥ. Αττικής «Ηλιοτρόπιο», φιλοξενώντας σε ένα από τα σημεία εργασίας του συνεργείο καθαρισμού του, ωφελούμενους της καινοτόμου αυτής δράσης.
Η ημέρα Εργασία Μαζί /Job Shadow Day, που διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Υποστηριζόμενης Εργασίας, έχει σκοπό να φέρει σε επαφή υποψήφιους εργαζόμενους από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και εργοδότες. Μέσα από την δράση της ημέρας Εργασία Μαζί, άτομα από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από κοντά, ένα εν ενεργεία περιβάλλον εργασίας, του τομέα απασχόλησης που τους ενδιαφέρει.
Ουσιαστικά, σύμφωνα και με την αγγλική ονομασία της δράσης, Job Shadow Day, οι ενδιαφερόμενοι του προγράμματος γίνονται η "σκιά" κάποιων εργαζομένων ώστε να παρακολουθήσουν πως κυλά στην πράξη μια τυπική ημέρα εργασίας, ποιες είναι οι απαιτήσεις, οι ιδιαιτερότητες, τα καθήκοντα και τα προνόμια της θέσης απασχόλησης που τους ενδιαφέρει. Η άμεση επαφή και εμπειρία με ένα αντικείμενο εργασίας μπορεί να καλύψει κατά πολύ τις απορίες ή τους ενδοιασμούς ενός ενδιαφερόμενου σχετικά με την εκάστοτε θέση εργασίας, να μειώσει το άγχος του και να τον προετοιμάσει καλύτερα για την στελέχωση μίας θέσης απασχόλησης. Παράλληλα μέσα από την δράση δίνεται η ευκαιρία σε εργοδότες και επιχειρήσεις να ανακαλύψουν ότι συμπολίτες μας από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες διαθέτουν σπουδαίες δεξιότητες και έχουν να προσφέρουν πολλά στην σημερινή αγορά εργασίας.
Υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι τα άτομα από ευάλωτες ομάδες στερούνται εφοδίων, κατάρτισης και δεξιοτήτων, παραβλέποντας ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι πολλά παραπάνω και πέρα από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Αφενός τα περισσότερα άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα, είχαν ζωή πριν την έναρξη των δυσκολιών τους αλλά και παράλληλα με αυτές, πράγμα που σημαίνει ότι διαθέτουν γνώσεις, δεξιότητες, πτυχία, επαγγελματική κατάρτιση και εμπειρία. Αφετέρου ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες καταβάλλει καθημερινά-πολλές φορές με κίνητρο πολύ υψηλότερο από τους υπόλοιπους, γιγάντιες προσπάθειες να υπερκεράσει τα εμπόδια και τα αδύναμα σημεία του και να απολαύσει μια ικανοποιητική ζωή όπως όλοι, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι από αυτούς, με ή χωρίς την υποστήριξη φορέων, δομών και επαγγελματιών, να έχουν βρει τρόπους να αξιοποιήσουν τα δυνατά τους σημεία και να είναι πραγματικά αποτελεσματικοί παρά τις δυσκολίες τους. Αυτό που συχνά διαφοροποιεί τα άτομα από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και ίσως αποτελεί και την αιτία της μη ρεαλιστικής αποτύπωσης των ικανοτήτων και της εργασιακής αποτελεσματικότητας τους, είναι ότι δεν τους δίνεται συχνά η ευκαιρία να αποδείξουν το αντίθετο.
Πρωτοπόρες δράσεις όπως η ημέρα Εργασία Μαζί, ουσιαστικά προσφέρουν στα άτομα από ευάλωτες ομάδες τις πολύτιμες ευκαιρίες που χρειάζονται και μάλιστα με μετρήσιμα αποτελέσματα, καθιστώντας έτσι το έργο τους ένα σπουδαίο σύγχρονο παράδειγμα καλής πρακτικής. Όταν μάλιστα η επιχείρηση που συμμετέχει σε τέτοια προγράμματα, αποτελεί ταυτόχρονα και δομή ψυχικής υγείας τα οφέλη τέτοιων καλών πρακτικών κυριολεκτικά πολλαπλασιάζονται και ξεπερνούν κάθε προσδοκία. Συμμετέχοντας στη δράση ως κοινωνική επιχείρηση που αναλαμβάνει την προετοιμασία και υποστήριξη ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα κατά την επαγγελματική τους αποκατάσταση, είχαμε την τύχη να ζήσουμε από κοντά τα πολλαπλά οφέλη των καλών πρακτικών. Οφέλη που ξεπέρασαν κατά πολύ τις πλευρές της επιχείρησης και του ωφελούμενου του προγράμματος.
Ο ΚοιΣΠΕ «Ηλιοτρόπιο» αναπτύσσει επαγγελματικές δραστηριότητες με σκοπό τη δημιουργία θέσεων εργασίας για άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρές ψυχοκοινωνικές δυσκολίες. Σε αυτά τα πλαίσια τη βασική του δράση αποτελεί το συνεργείο καθαρισμού επαγγελματικών χώρων στο οποίο ένα μεγάλο ποσοστό εργαζομένων είναι λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Ως συμμετέχοντες στη δράση, επιλέξαμε ένα από τα έργα καθαριότητας μας για να φιλοξενήσουμε τον Γ., ωφελούμενο του προγράμματος Job Shadow Day, ο οποίος ενδιαφερόταν να ανακαλύψει από κοντά πως κυλά μια μέρα σαν επαγγελματίας καθαριστής. Στο έργο που επιλέξαμε εργάζεται καθημερινά μία ομάδα τεσσάρων ατόμων, από τους οποίους οι τρεις είναι ωφελούμενοι του ΚοιΣΠΕ «Ηλιοτρόπιο».
Ξεκινώντας για τον χώρο καθαριότητας, όπου θα γινόταν η συνάντηση εκείνο το απόγευμα είχα το μυαλό μου στραμμένο κυρίως στον φιλοξενούμενο μας και τον συντονισμό της ομάδας, ώστε να κυλήσουν όλα ομαλά και να καταφέρει ο ενδιαφερόμενος να δει τις περισσότερες αρμοδιότητες και ιδιαιτερότητες του επαγγελματικού καθαρισμού ώστε να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το συγκεκριμένο αντικείμενο εργασίας. Το πρώτο που με εντυπωσίασε ήταν ο ενθουσιασμός των εργαζομένων για τη συμμετοχή τους στη δράση και στη συνέχεια η υποδοχή που επεφύλασσαν στον φιλοξενούμενο τους, αφού είχαν προνοήσει ακόμη και για κέρασμα. Έκανα τις απαραίτητες συστάσεις και χρειάστηκαν ελάχιστα λεπτά για να καταλάβω ότι τώρα «έπαιζα στο δικό τους γήπεδο».
Ήμουν στον δικό τους χώρο εργασίας, ούτε στα γραφεία του ΚοιΣΠΕ, ούτε στην αίθουσα των ομάδων μας. Ήμουν στο χώρο τους, στη δική τους δουλειά, αυτή που με τόσο κόπο διεκδίκησαν και κέρδισαν. Ήμουν στα δικά τους γραφεία, εκείνα που με τόσο μεράκι φροντίζουν καθημερινά, γιατί για εκείνους είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα καθημερινό τετράωρο καθήκον, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια θέση εργασίας. Είναι η έδρα τους και στην έδρα τους παίζουν σαν πραγματικοί αρχηγοί.
Έσπευσαν να κάνουν τον φιλοξενούμενο τους να νιώσει άνετα και μετά σιγά σιγά ο καθένας με τη σειρά του, τον πήγαινε στο δικό του πόστο για να του δείξει «τα μυστικά» του επαγγελματικού καθαρισμού. Όσο δούλευαν στο χώρο τους, του εξηγούσαν αναλυτικά το πρόγραμμα του καθαρισμού, τις ιδιαιτερότητες της κάθε αρμοδιότητας, τα σημεία που θα πρέπει κανείς να προσέχει, τα κόλπα για καλύτερο αποτέλεσμα και τα λάθη που πρέπει να αποφύγει.
Δεν με εντυπωσίασαν τόσο τα όσα άκουγα, καθώς εμπιστευόμουν βαθιά και την ίδια την ομάδα και την εκπαίδευση τους. Με εντυπωσίασε ο τρόπος που τα έλεγαν, το πως κινούνταν στον χώρο, η άνεση τους να εργάζονται και να εξηγούν παράλληλα σαν να είναι κάτι που κάνουν χρόνια, ο δυναμισμός στον λόγο και τις κινήσεις τους, τα μάτια τους που έλαμπαν, η σιγουριά που απέπνεαν κάθε φορά που καθησύχαζαν τον φιλοξενούμενο τους λέγοντας χαρακτηριστικά ότι "στην αρχή θα δυσκολευτείς μετά θα πάρεις το κολλάει..." "δεν είναι τίποτα θα δεις, όλα είναι θέμα εξάσκησης" "αν σε δυσκολεύει αυτός ο τρόπος μπορείς να δοκιμάσεις να το κάνεις και έτσι, όπως σε βολεύει εσένα".
Οι ίδιοι άνθρωποι που κάποτε κάθονταν απέναντι μας σε ένα γραφείο, με κάθε διάθεση να βρουν δουλειά και να σταθούν στα πόδια τους, αλλά και με κάθε φόβο και ανησυχία για το αν οι δυσκολίες τους θα μπουν εμπόδιο σε αυτό το νέο βήμα, οι ίδιοι άνθρωποι που μιλούσαν χαμηλόφωνα και με δισταγμό για τον εαυτό τους και την ιστορία τους στην πρώτη μας συνάντηση, οι ίδιοι άνθρωποι που αγχώνονταν για το αν τελικά θα τα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στα καθήκοντα τους μετά από τόσο μεγάλο διάστημα αποχής από την αγορά εργασίας, οι ίδιοι άνθρωποι που ανησυχούσαν πως θα διαχειριστούν το άγχος τους, για το πώς θα τους αντιμετωπίσουν οι άλλοι και για το πώς θα αντιμετωπίσουν εκείνοι ξανά τον κόσμο, οι ίδιοι άνθρωποι που δεν ήξεραν αν πρέπει να πιστέψουν ότι υπάρχει χώρος για όλους μας σε αυτόν τον κόσμο, οι ίδιοι άνθρωποι ήταν τώρα ξανά απέναντι μου και δε μου θύμιζαν σε τίποτα εκείνους που πρωτομπήκαν στα γραφεία μας. Οι ίδιοι άνθρωποι κι όμως τόσο διαφορετικοί.
Οι άνθρωποι που τώρα αντίκριζα όχι μόνο είχαν κατακτήσει τα πρώτα τους βήματα παρά τις δυσκολίες τους, αλλά σχεδίαζαν με πάθος και τα επόμενα, μιλούσαν δυνατά, με σιγουριά, κοιτούσαν τον συνομιλητή ίσια στα μάτια και αυτοσαρκάζονταν για πράγματα που παλιότερα απέφευγαν ακόμη και να αρθρώσουν. Οι άνθρωποι που είχα τώρα μπροστά μου εμπιστεύονταν την ιστορία τους και όσα τους είχε διδάξει, ήταν περήφανοι για την πορεία τους, αποδείκνυαν με την δουλειά τους ότι ακόμη και η μεγάλη εργασιακή αποχή με την κατάλληλη εξάσκηση, προετοιμασία και υποστήριξη μπορεί να ξεπεραστεί.
Οι άνθρωποι που έβλεπα, είχαν απέναντι τους τον εαυτό τους όπως ήταν κάποιους μήνες πριν και δεν χρειαζόταν να τον παραπέμψουν αλλού. Τώρα ήταν εκείνοι ο ειδικός, ο εμπειρογνώμων, ο μέντορας, ο εμπνευστής, ο οδηγός, εκείνοι έδιναν συμβουλές, εκείνοι εκπαίδευαν, εκείνοι καθησύχαζαν κι αυτοί οι ρόλοι τους πήγαιναν πολύ.
«Τώρα έχω και εγώ δουλειά και υποχρεώσεις όπως όλοι μας…αυτό κέρδισα με την δουλειά, το “όπως όλοι μας”» μας είχε πει κάποια στιγμή ένας εργαζόμενος και τώρα το καταλάβαινα όσο ποτέ. Οι άνθρωποι που είχα τώρα απέναντι μου δεν αμφέβαλλαν για το αν έχουμε όλοι θέση σε αυτόν τον κόσμο και δεν σου άφηναν περιθώρια να αναρωτηθείς κι εσύ για το ίδιο. Οι άνθρωποι που είχα απέναντι, μου είχαν ήδη κάνει αυτόν τον κόσμο καλύτερο, πως θα μπορούσαν να μην είναι κομμάτι του;
Ευχαριστούμε πολύ την Πανελλαδική Ένωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη (ΠΕΨΑΕΕ) για την πρόταση συμμετοχής μας, την παραπομπή του φιλοξενούμενου μας στον χώρο, τον συντονισμό και την σταθερά εξαιρετική συνεργασία εδώ και πολύ καιρό.
Έλενα Κόλλια – Ψυχολόγος
Γραφείο Υποστηριζόμενης Απασχόλησης Κοι.Σ.Π.Ε. "Ηλιοτρόπιο"
Πηγή εικόνας άρθρου:unsplash.com
